ANESTEZİ NEDİR ve ANESTEZİ UYGULAMALARIMIZ NELERDİR?
Anestezi, ameliyat veya tedavi amaçlı operasyonlar öncesinde hastanın
çeşitli yöntemler ve anestezik ilaçlarla ağrı hissinin engellenmesidir. Ağrıyı
bloke eden bu ilaçlar damardan veya solunum yoluyla verilebilir. İşlem küçük bir
bölgenin uyuşturulmasını veya tamamen bilinçsiz olacağınız geçici bir uyku
halini içerebilir. Ameliyatın türüne bağlı olarak birkaç dakika veya saatlerce
sürebilir. Anestezi doktoru, anestezi verme ve yönetme konusunda uzmanlaşmış
doktordur. Ameliyatın daha güvenli şartlarda yapılmasını sağlamak için operasyon
boyunca hastanın tansiyon, solunum, kalp fonksiyonu gibi hayati işlevlerini dikkatle
izler ve kontrol altında tutar.
Anestezi, cerrahi müdahalelerde hastaların ağrı hissetmelerini önleyen tıbbi
bir tedavidir. Genel, bölgesel ya da lokal olarak uygulanabilen anestezide, sinir
sistemine farklı etkileri olan anestezik ilaçlar kullanılır. Genel
anestezi ilaçları, işlem sırasında hastaları uyku durumuna getirir. Lokal ve
bölgesel anestezikler ise hastayı uyutmaz, vücudun sadece bir kısmını
uyuşturur. İlaçlar, enjeksiyon, solunum, topikal losyon, sprey, göz damlası
veya cilt yaması yoluyla verilebilir. Ağrı yönetiminde uzman olan
anestezistler, ameliyatın türüne, hastanın genel sağlığına, kişisel
tercihlerine bağlı olarak cerrahi ekibe ve hastalara en iyi seçeneği önerirler.
Genel Anestezi:
Uzun sürecek bir ameliyattan önce genel anestezi, tüm
vücudun uyuşturulmasıyla hastaya geri dönüşümlü bir bilinç kaybı ve analjezi
(ağrıya duyarsızlaşma) sağlar. Amaç, operasyon sırasında hastayı tamamen
bilinçsiz yaparak ağrı hissini önlemektir. Genellikle intravenöz (damar yolu
ile verilen) ilaçların ve inhale (solunum yolu ile verilen) gazların bir
kombinasyonu kullanılır. Genel anestezikler çoğunlukla güvenlidir ancak
yaşlılar ve yandaş kronik hastalıkları (diyabet, hipertansiyon gibi) olanlar
için risk oluşturabilirler. Beyin, bağırsak, karaciğer, kalp, tiroit, ses teli,
kulak ve kanser ameliyatları gibi büyük operasyonlarda genel anestezi
kullanılır. Ayrıca çok hareketli oldukları için çocuklara yapılan operasyonlarda
da ihtiyaç duyulmaktadır.
Lokal Anestezi:
Anestezinin yan etki ihtimali en az olan türüdür.
Lokal anestezik ilaç, cerrahi uygulanacak vücut bölgesini uyuşturur; kişi
uyanık veya sakinleştirici ilaç etkisindedir. Kısa sürer ve sıklıkla ayaktan
tedavi prosedürleri için kullanılır.
Bölgesel Anestezi:
Lokal anesteziye göre vücudun daha geniş bir alanını
uyuşturmak için ilaç bir sinir grubunun yakınına enjekte edilir. Lokal
anestezik ilaç, enjektör veya kateter adı verilen küçük bir tüp aracılığıyla
verilir. Belden aşağısı veya bacak gibi vücudun büyük bir bölgesine
uygulanabilir. Doğum sırasında ve batın ameliyatlarında da uygulanabilir.
Bölgesel anestezinin iki ana formu vardır: Spinal ve epidural.
Epidural Anestezi: Yaygın olarak ağrısız doğum, sezeryan,
cerrahi, üroloji, beyin cerrahisi ve ortopedi operasyonlarında uygulanır. Lokal anestezi ilaçlarının
etkisinin başlaması yaklaşık 15 dakika sürer, ilaç miktarı hastanın boyuna, yaşına ve
ameliyat
türüne göre ayarlanır.
Spinal Anestezi: Vücudun alt yarısını uyuşturmak için
omurilik sıvısına lokal anestezik ilaç enjekte edilir. İlacın etkisi hızlı başlar, ancak etki süresi
1-2 saattir. Göbek altı gerçekleştirilecek operasyonlarda uygulanabilir.
Sedasyon: Operasyon öncesi hastada uyku hali oluşturarak rahatlamasını
sağlamak için yatıştırıcı ilaç verilmesidir. Sedasyon, lokal veya bölgesel
anestezi ile birleştirilebilir veya tek başına kullanılabilir. Farklı sedasyon
seviyeleri vardır ve çeşitli bilinç seviyelerine neden olabilir. Bilinciniz
açık olabilir ama sonradan hiçbir şey hatırlamayabilirsiniz.
Anestezi Riskleri:
Anestezi güvenli bir işlemdir ancak nadiren kalp ve solunum problemleri,
alerjik reaksiyonlar, hatta ölüm gibi komplikasyonlara neden olabilir. Riskler
işlemin türüne, hastanın genel sağlığına, yaşına, yandaş hastalıklarına ve
kullanılan anestezi tipine bağlı olabilir. Obstrüktif uyku apnesi, yüksek
tansiyon, ilaç alerjileri, diyabet, kalp, böbrek veya akciğer rahatsızlıkları
gibi özel durumlar riski artırır.
ANESTEZİ UZMANI KİMDİR?
Anestezist; 6 yıllık tıp fakültesinden mezun olduktan sonra, Anesteziyoloji ve
Reanimasyon (yoğun bakım) Anabilim Dalında 5 yıl ihtisas yapan, yoğun bakım ünitelerinde
aktif olarak hasta tedavi eden, hastanın ameliyat sürecinde güvende olmasını
sağlayan doktordur. Ameliyat sırasında hastanın yaşamsal belirtilerini son derece
gelişmiş elektronik cihazlar yardımıyla izler ve ameliyattan sonra olabilecek
ağrıyı yönetir. Tekrar yaşama döndürme (reanimasyon) becerisine sahip olan
anestezistler, hayati fonksiyonlarının çoğunu kaybetmiş hastalara yaşam desteği
uygulayarak, sorun ortadan kalkıncaya kadar hayatta tutmaya çalışırlar.
Anestezistler ağrı kontrolü konusunda uzman olduklarından kronik ağrı çeken
hastaları da tedavi ederler.
Anestezinin Tarihi:
Gerçek anestezi tarihi 1774'te oksijenin tanımlanması ile başlar; ancak modern
anestezinin başlangıcı 1846 yılı olarak kabul edilir. 16 ekim 1846'da
Boston'da diş hekimi olan William Morton ilk eter anestezisini uygulamış ve bu
tarih “Ether Day” yani ‘ANESTEZİ GÜNÜ’ olarak tarihe geçmiştir. İlk anestezi
uzmanı John Snowdur.
Ben de 16 Ekim 2017 tarihinde, Dünya Anestezi Günü'nde Doçentlik sözlü sınavını
başarı ile tamamlayıp, anestezisler gününde Doçent olduğum için, kendimi çok
şanslı adlediyorum.
Tüm hastalarımıza acil şifalar dilerim.
Doç.Dr Öznur ŞEN
SBÜ Haseki Eğitim Araştırma Hastanesi
Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği
Eğitim Sorumlusu